Tuinhout kiezen
Hout heeft een prachtige, natuurlijke uitstraling en warme kleur. Het is verkrijgbaar in allerlei kleurvariaties en toepassingen.
Ook is hout een natuurlijk materiaal dat leeft, het krimpt en zet uit door verschillende weersomstandigheden, echter dit is te voorkomen door de juiste montage en behandeling. Het heeft uiteraard ook een aantal nadelen en dat is met name het onderhoud
Hierbij een globaal overzicht voor het toepassen van hout in de tuin.
Houtsoorten: 2 groepen
Hardhout
Wordt geproduceerd van loofbomen. Dat zijn bomen waar bladeren aan groeien. Loofbomen groeien minder snel dan naaldbomen. Dit maakt het hout van loofbomen duurzamer. Het hout wordt hierdoor ook veel buiten toegepast, zoals constructies, damwanden en onderliggers van vlonders.
Naaldhout
Komt van naaldbomen. Het is over het algemeen minder duurzaam dan loofhout. Het voordeel is dat het handmatig eenvoudiger te bewerken is en wordt daarom veel gebruikt voor binnen toepassingen. Als naaldhout wordt verduurzaamd heeft het een langere levensduur en is het geschikt voor gebruik in de tuin.
Alternatief: verduurzamen
Termisch gemodificeerd hout:
Milieautip
is een proces waarbij een niet duurzame houtsoort met warmte en water (stoom) wordt behandeld om de levensduur te verlengen. Het hout wordt 3 dagen gedroogd tot dat er nog maat 9% vocht in het hout zit. Daarna wordt het hout 6 uur op hoge temperatuur verhit zodat celwanden worden gemodificeerd. Daarna wordt het hout gekoeld en langzaam weer op omgevingstemperatuur gebracht, zodat het niet gaat scheuren. Deze methode zorgt ervoor dat hout met duurzaamheidsklasse 4-5 naar 1-2 gaat. Dat betekent dat het met gemak 25 tot 30 jaar meegaat.
De voordelen van thermisch gemodificeerd hout zijn dat er geen chemicaliën gebruikt zijn.
Bovendien komen geschikte houtsoorten, zoals grenen en vuren, vaak uit de buurt wat aanzienlijk scheelt in transport vervuiling. Dit maakt het een zeer milieuvriendelijk proces en een ecologisch verantwoorde aankoop.
Bovendien is thermisch gemodificeerd grenen of vurenhout niet duur.
Chemisch impregneren
Impregneren is het verduurzamen van onbehandeld hout met een chemisch impregneermiddel. Er zijn eigenlijk twee manieren om hout te impregneren: door te dompelen of door vacuüm druk toe te passen. In beide gevallen wordt een impregneermiddel gebruikt om het hout te verduurzamen. Dit middel trekt in het hout en vormt zo een vocht- en schimmelwerende laag. Door deze behandeling gaat het hout 3 tot 5 keer langer mee dan onbehandeld hout. Het impregneren zorgt ervoor dat het hout een groenige kleur krijgt.
Dompel impregneren.
Veelal worden houtconstructies dompel geïmpregneerd. Voordeel is dat het hout rondom goed behandeld is en dit de montage minimaal bemoeilijkt door uitzetting van hout.
Druk impregneren.
Het hout wordt in een grote afgesloten ketel gedaan en onder vacuümdruk geïmpregneerd. Nadeel van deze methode is dat het hout flink kan opzwellen.
Let op. Impregneren is altijd een voorbehandeling en geen eindafwerking. Voor kleurbehoud en levensduur dient de constructie een nabehandeling te krijgen van bijvoorbeeld een dekkende of transparante verfbeits.
Hardhout
Voordelen:
Hardhout heeft de hoogste weerstand tegen insecten en schimmels en heeft de langste levensduur. Het wordt daarom het meest gekozen voor het elementen in en rondom water & bodem, als vlonder of als onderdeel van een overkapping.
Nadelen:
– De duurste optie
– Vaak tropisch hardhout, ontbossing en milieu aspect
– Hardhout wordt, net als alle houtsoorten, op den duur grijs als je het niet behandeld. Tegengaan door behandeling met olie.
Hardhout is meestal afkomstig uit de tropen, maar wat de meeste mensen niet weten, er bestaat ook Europees hardhout.
Tropisch hardhout (gemidd. Duurzaamheid = 1)
Soorten: Bankirai, Azobe, Padoek en Keruing
Voordeel: prachtige, warme kleuren
Nadeel: niet duurzaam, soms is de herkomst twijfelachtig.
Europees hardhout (gemidd. Duurzaamheid = 2)
Dit hout is afkomstig van bijvoorbeeld Kastanje, Eiken en Robinia bomen. Door hardhoutsoorten uit Europa te gebruiken kost het transport minder energie.
Duurzaam! Toepassingen europees hardhout
Siberisch Lariks
Er bestaat Lariks en Siberisch Lariks. Hoewel deze houtsoorten in naam op elkaar lijken houden overeenkomsten daar ook wel op. Siberisch Lariks is veel duurzamer dan Europees Lariks. Bij goede montage gaat deze houtsoort wel 20 jaar mee, dit is ongeveer het dubbele van Lariks. Deze houtsoort groeit in Rusland. Door het koude weer groeien deze bomen langzamer, wat stevig en duurzaam hout oplevert. Siberisch Lariks heeft een mooie gele kleur, duidelijke vlamtekening en kleine noesten. Dit hout wordt veel gebruikt als vlonderplank en gevelbekleding.
Kastanjehout
Kastanjehout komt niet van ver. Kastanje heeft als voordeel dat het heel hard is en een lange levensduur heeft. Kastanje is ook onbehandeld prima te gebruiken. Kastanje heeft iets rechtere stammen dan Robinia hout, al blijft de vorm een beetje grillig. Kastanje wordt vaak gebruikt voor omheiningen, bijvoorbeeld voor hekken en palen.
Eiken
In een rijtje met duurzaam hout uit de buurt kan eikenhout natuurlijk niet ontbreken. Deze houtsoort wordt al sinds jaar en dag in Nederland gebruikt voor verschillende houten constructies. Eikenhout heeft dan ook een prachtige structuur en veel karakter. Eikenhout is ook nog eens zeer duurzaam en kan prima onbehandeld in de tuin gebruikt worden als poorten, overkappingen en pergola’s.
Robinia
Het heeft een zeer hoge weerstand tegen aantasting door insecten en rot (duurzaamheidsklasse 1) en is het meest duurzame hout dat in ons klimaat groeit. Het kernhout is licht geelgroen tot bruingroen en het smalle spinthout is geelwit. De aanvoer komt voornamelijk uit Polen, Slowakije en Hongarije. Het nadeel van Robinia is dat hout kruisdradig is en dus graag wil trekken. Vandaar dat deze houtsoort vaak terug te zien is in grillige rondhout palen voor een omheining. Toch kan dit hout gevingerlast ook gebruikt worden als vlonderplank.
Een andere optie is gebruikmaken van Thermisch verduurzaamd hout. (ipv Tropisch hardhout)
Alleen in Nederland zijn er al genoeg houtsoorten te vinden. Het probleem is alleen dat deze niet al te duurzaam zijn. Nu zijn ze wel te verduurzamen, maar deze methodes zijn ook weer niet allemaal even milieuvriendelijk. Met thermisch modificeren is hier een oplossing voor gevonden. Bij het thermisch modificeren van hout wordt alleen water (in de vorm van stoom) en warmte gebruikt. Hierdoor veranderen houtsoorten met duurzaamheidsklasse 4-5, met een levensduur van zo’n 5 tot 10 jaar, in houtsoorten met duurzaamheidsklasse 1-2. Dit betekent dat deze houtsoorten minstens 20 tot 25 jaar meegaan.
Tropische toepassing hardhout
Fundering vlonder of beschoeiing water
Voor met name hardhouten palen die de grond of het water in gaan en houten vlonders die op de “grond” liggen is de duurzaamheid van extra belang. Azobe en Angelim Vermelho zijn hardhoutsoorten die zeer goed gedijen in de grond en in of rond het water. Deze houtsoorten hebben duurzaamheidsklasse 1. Wel wil met name Azobe hout graag trekken, dus na ontvangst meteen verwerken en verankeren in een constructie.
Angelim vermelho heeft als naam dat de soort nogal stink, echter in glad geschaafde uitvoering valt dit erg mee. Bovendien is Angelim stabieler (minder kans op kromtrekken) dan Azobe.
Sommige hardhoutsoorten zoals Bilinga en Massaranduba zijn zeer duurzaam, maar ook erg hard en gaan daardoor relatief snel scheuren (aan de kopse kant) vertonen bij heet weer. Bij vochtig weer trekken deze meestal ook weer dicht.
Vlonder terras
Bij een vlonder is het van belang dat plank mooi recht is en weinig werking heeft. Dan zijn Bankirai uit Indonesië, Ipe hout uit Brazilië en Garapa uit Zuid Amerika weer geschikt.
Iets minder budget? Dan zijn hardhoutsoorten zoals Garapa en Kapur prima alternatieven. Net iets minder duurzaam en net iets meer werking dan de eerder genoemde soorten. Maar wel een aantrekkelijke prijs en bij juiste montage en ventilatie een levensduur van zeker 15-20 jaar.
Schutting
Voor schuttingen volstaat een goedkopere hardhoutsoort als Keruing of Kempas, deze soorten hebben meer houtwerking, maar als schuttingplanken kunnen ze goed droogwaaien dankzij verticale montage.
Naaldhout
Lariks en Douglas hout zijn veel goedkoper dan hardhout en worden daarom veel toegepast in de tuin. Beide hebben een goede prijs/kwaliteit verhouding, mooie uitstraling en relatief hoge duurzaamheid (duurzaamheidsklasse 3- 4).
Toepassingen: overkappingen, vlonderplanken, schuttingplanken, gevelbekleding, tuinschermen of potdekselplanken.
Verschil tussen Lariks en Douglas hout
Lariks en Douglas hout worden vaak in een adem genoemd. Toch zijn het twee verschillende houtsoorten. Het meest opvallende verschil is dus de kleur, maar ook duurzaamheid en neiging tot scheuren is verschillend voor deze twee houtsoorten. Bij beide houtsoorten heeft bestaat de kans dat het gaat splijten, dus vastschroeven moet voorzichtig gebeuren. Toch zal Douglas iets minder snel gaan scheuren dan Lariks. Daarentegen is Lariks weer net iets duurzamer dan Douglas. Daarom worden beide soorten gebruikt bij bijvoorbeeld de bouw van een tuinhuis. Zo zijn bijvoorbeeld de staanders van Douglas hout en planken van Lariks hout. Het is wel af te raden om beide soorten onbehandeld direct in de grond te plaatsen. Bij een overkapping moeten de staanders dan ook betonpoer geplaatst worden. Voor een langere levensduur en om de kleur langer te behouden is een behandeling met beits zeker een aanrader.
Europees Lariks
Lariks is een van de hardste Europese naaldhoutsoorten en valt op door de meer gele kleur. Europees Lariks groeit relatief snel door het gunstige klimaat en heeft grote groeiringen. Lariks heeft een vrij hoge dichtheid voor een naaldhoutsoort, wat betekent dat het minder werking kent dan vergelijkbare houtsoorten. Dit maakt Lariks ook heel geliefd om in de bouw te gebruiken. Het is een sterk harshoudende houtsoort, hierdoor is Larikshout minder gevoelig voor schimmels en rotten. Daarnaast zorgt dit ervoor dat het hout na verloop van tijd alleen maar harder wordt. Dit draagt bij aan de duurzaamheid van deze houtsoort. Het hout kan noesten en kwasten bevatten.
Siberisch Lariks (duurzaamheidsklasse 3)
Ten eerste, Siberisch Lariks is totaal niet te vergelijken met Europees Lariks en Douglas hout. Siberisch Lariks komt uit Rusland. Hier groeit een andere soort Lariksbomen. Daarnaast zorgt het koude klimaat ervoor dat deze bomen langzamer groeien. Deze combinatie zorgt voor een zeer duurzame naaldhoutsoort met duurzaamheidsklasse 3. Met de juiste montage heeft Siberisch Lariks een levensduur van wel 20 jaar. Dit is dus ongeveer het dubbele van Europees Lariks. Siberisch Lariks valt op door gele kleur, duidelijke vlamtekening en kleine noesten van zo’n 1 tot 2 cm. Deze houtsoort wordt veel toepast als vlonderplank en gevelbekleding.
Douglas hout
Het komt van de Douglasspar en is op veel plekken in Europa te vinden. De boom is tot wel 20 meter tak vrij, waardoor er lange planken van gezaagd kunnen worden.
Deze relatief snelgroeiende houtsoort dankt zijn duurzaamheid aan de snelle vorming van kernhout tijdens de groei. Dit kernhout bevat hars en zorgt ervoor dat het hout goed bestand is tegen schimmels en houtrot. Bovendien zorgt dit ervoor dat het hout alleen maar harder wordt naarmate de tijd verstrijkt.Echter is het door de hardheid ook gevoeliger voor scheurvorming, splijtvorming en splinters. Dit wordt extra duidelijk tijdens langdurige warme, droge periodes, aangezien er dan vaker scheuren in het hout ontstaan. Om deze reden is Douglas hout minder geschikt voor het maken van een vlonder.
Douglas bevat net als Lariks noesten en kwasten, maar heeft een mooi recht draadverloop in tegenstelling tot Lariks dat vaak een meer onrustig draadverloop kent.
Hoe lang gaat het mee?
Douglas hout is een duurzame houtsoort die onbehandeld ongeveer 15 jaar meegaat. Daarnaast is Douglas een mooi alternatief voor eikenhout, vanwege de mooie uitstraling en de gunstige prijs.
Kleur
Douglas hout heeft een prachtige roze kleur met een warme uitstraling. Geïmpregneerd Douglashout is al wat donkerder van kleur en vergrijzen kan worden voorkomen door behandeling met UV olie of beits. Daarnaast wordt het in diverse kleuren als zwart, wit en grijs aangeboden.
Duurzaam! Toepassingen europees hardhout
Bamboe is een zeer ecologisch verantwoord materiaal, minder belastend voor het milieu en bezit veel eigenschappen van hardhout als duurzaam en hard. Bamboe is zelfs stabieler dan hardhout, zeker als het thermisch gemodificeerd is. Hierdoor kunnen vlonderplanken en gevelbekleding met weinig tussenruimte gemonteerd worden. Daarnaast hebben bamboe planken een warme bruine kleur met een prachtige vergrijzing.
Onuitputtelijke grondstof en CO2 neutraal
Bamboe groeit ontzettend hard. Er zijn bamboesoorten die per dag meer dan één meter groeien en na 2 jaar klaar zijn om gekapt te worden.
Na het afknippen groeit bamboe gewoon weer verder. Hierdoor ontstaat er dus geen ontbossing of gronderosie door de teelt van bamboe. Daarnaast is het een luchtzuiverende plant, die wel 35% meer zuurstof produceert dan een gemiddelde boom van dezelfde omvang. Ook kan de hele bamboeplant gebruikt worden, zodat er geen restafval overblijft. Een verantwoorde keuze dus, zeker bij de keuze voor thermisch gemodificeerd. Bij deze stoombehandeling worden geen chemische middelen gebruikt.
Toepassing: vlonderplanken, gevelbekleding, onderbalken, constructiebalken en schuttingen.